ادتا 4

ادتا 4 (ادتا 4 سدیم)

ادتا 4 که در زبان انگلیسی به آن EDTA 4 می‌گویند، یک عامل خنثی کننده است. همچنین این ماده دارای پتانسیل اتصال به یون‌های فلزی مانند کلسیم و منیزیم محلول در آب است. EDTA مخفف «اتیلن دی آمین تترا استیک اسید» است که جداسازی یون‌های فلزی را انجام می‌دهد. برای این کار، ادتا به یون‌های فلزی متصل می‌شود و یک ترکیب فلز- EDTA پایدار را تشکیل می‌دهد.

دو شکل EDTA وجود دارد که عبارت‌اند از دی سدیم ادتا (disodium EDTA) و تترا سدیم ادتا (tetrasodium EDTA). به اولی ادتا 2 و به دومی ادتا4 می‌گویند. هر دو نوع آنها دارای نمک سدیم ادتا هستند. دی سدیم ادتا حاوی 2 کاتیون سدیم است، درحالی‌که تترا سدیم ادتا یا ادتا 4 حاوی 4 کاتیون سدیم در هر مولکول است.

تترا سدیم ادتا یا ادتا4 دارای چهار کاتیون سدیم است. هر چهار اتم اکسیژن با بار منفی ادتا به چهار کاتیون سدیم متصل می‌شوند که ترکیب ادتا تترا سدیم را تشکیل دهند. مشابه دی سدیم ادتا یا ادتا 2، تترا سدیم ادتا محصول جانبی فرایند سنتز ادتا است. جرم مولی تترا سدیم 380.1 گرم بر مول است. ادتا 4 یک ترکیب بی‌رنگ است که به دو صورت پودر خشک و مایع موجود است. تترا سدیم ادتا کمی در اتانول محلول است. PH آن بین 10-11 است.

تفاوت کلیدی بین ادتا 2 و ادتا4

ادتا 4 در مقیاس صنعتی به عنوان یک نرم‌کننده آب و یک نگهدارنده استفاده می‌شود. مشابه دی سدیم ادتا، در تولید لوازم آرایشی و محصولات مراقبت شخصی هم کاربرد دارد. تترا سدیم ادتا پتانسیل بالاتری در جداسازی یون‌های فلزی دارد و با خنثی کردن آنها، از واکنش یون‌های فلزی با سایر مواد تشکیل دهنده محصول جلوگیری می‌کند. بنابراین افزودن آن به ترکیبات مختلف باعث افزایش ماندگاری محصول می‌شود.

با این حال، تفاوت اصلی بین ادتا 2 و ادتا 4 در مقدار PH هر ترکیب است. PH دی سدیم ادتا بین 4 تا 6 متغیر است؛ در حالی که PH تترا سدیم ادتا بین 10 تا 11 است. علاوه بر این، دی سدیم ادتا دارای دو اتم سدیم و تترا سدیم ادتا دارای چهار اتم سدیم است. پس جرم مولکولی آنها هر با هم فرق می‌کند.

 موارد مصرف محصول

ادتا 4 مانند ادتا 2 دارای مصارف گوناگونی در حوزه پزشکی، صنایع غذایی و سایر صنایع است. به عبارت دیگر، هرجا لازم باشد یون‌های فلزی خنثی شوند، ادتا به کار می‌آید. برخی از مصارف رایج این ماده شیمیایی به شرح زیر است:

• درمان مسمومیت با فلزات
• پیشگیری از تصلب شرایین و سرطان‌ها با خواص خنثی کننده‌ای که ارائه می‌دهد.
• ادتا با اتصال به یون‌های کلسیم و منیزیم، این یون‌ها را خنثی کرده و مانع از تشکیل رسوب می‌شود.
• درمان عوارض ناشی از تزریق مکرر خون
• نگهدارنده در قطره‌های چشمی
• ضدانعقاد در خون‌گیری
• در شامپوها، پاک‌کننده‌ها و سایر محصولات مراقبت شخصی، نمک‌های EDTA برای بهبود پایداری استفاده می‌شوند.
• برای مطالعه روی آنزیم‌هایی که با فلزات کار می‌کنند، می‌توان از ادتا استفاده کرد.

به‌طورکلی هرکجا که نیاز به خنثی کردن یون‌های فلزی باشد، ادتا به کار می‌‎آید.